LİKENLER - Tıp, Bilim ve Tarih Kesişiminde Bir Simbiyoz Hikâyesi

Bir kayanın üzerinde sessizce, yavaşça ve umarsızca gelişmekte olan bir liken, yalnızca doğanın değil insanlık tarihinin de en kadim tanıklarından biridir. Antik Çağ tabiplerinin ellerinde bir tedavi unsuru, Orta Çağ’ın bilgelik metinlerinde bir şifa reçetesi, modern bilimin gözündeyse sınırları zorlayan bir simbiyotik yaşam örneğidir. Bu kitap, likenlerin hem maddesel hem de düşünsel tarihteki uzun ve katmanlı serüvenini izlemeye davet ediyor bizi.
Pedanios Dioscorides’in De Materia Medica’sında başlayan iz sürme, Plinius’un doğa ansiklopedisinde genişler, Galenos’un farmakolojik yorumlarında derinleşir. İslam medeniyetinde İbn Sînâ, Zekeriyyâ er-Râzî, el-Bîrûnî ve İbnü’l-Baytâr gibi bilginlerin metinleriyle zenginleşen bu miras, Osmanlı tıp yazmaları ve halk hekimliği aracılığıyla günümüze ulaşır. Likenler, bu tarihsel dokunun sessiz ama kalıcı bileşenleridir.
Ancak bu eser, yalnızca likenlerin tarihî kullanımını belgelemekle yetinmiyor. Aynı zamanda “Yaşam nedir?” sorusunu simbiyoz ontolojisi üzerinden yeniden soruyor. Bir liken ne sadece bir bireydir ne de sadece bir organizma. Liken; tıbbın, doğa felsefesinin ve epistemolojinin kavşak noktalarında duran bambaşka bir canlı varolandır.
Doç. Dr. Mustafa Yavuz’un yirmi beş yıllık araştırma birikimiyle şekillenen bu eser; bilim tarihi, botanik, etnobotanik, tıp tarihi ve felsefe alanlarının yanı sıra, 2019’dan bu yana kavramsal arka planını geliştirdiği Canlı Bilimleri Tarihi ve Felsefesi alanına da eşzamanlı bir katkı sunuyor.
Likenler Tıp, Bilim ve Tarih Kesişiminde Bir Simbiyoz Hikâyesi yalnızca bir canlı grubunun değil aynı zamanda bilginin kendisinin zaman içindeki yolculuğunu anlatan özgün bir çalışmadır. Eğer siz de doğanın sessiz tanıklarını tanımak, onların izinde bilime, bilim tarihine ve tıp tarihine yolculuk yapmak istiyorsanız, bu kitabı mutlaka kütüphanenize katmalısınız. Çünkü bir liken, sadece bir biyolojik varolan değil; yaşamın sınırlarını sorgulatan bir düşünce yolculuğunun da anahtarıdır.