Afganistan Özbekçesi Sözlüğü adı ile ilim aleminin istifadesine sunduğumuz bu sözlük Kuzey Afganistan Özbek Türkçesinin ilk sözlüğüdür. Kuzey Afganistanda 1.5 milyondan daha fazla sayıdaki Özbek Türkü tarafından kullanılan Özbek Türkçesi ile ilgili bilimsel çalışmalar daha 20. yüzyılın ilk yarısında Gunnar Yarring tarafından başlatılmış olmakla beraber (Uzbek Texts From Afgan Turkestan, Lund 1938) daha sonra oldukça ihmal edilmiştir. Türk Dilinin Güneydoğu grubuna dahil olan Özbek Türkçesinin Özbekistanda konuşulan şekilleri –hem standart hem de ağızlar itibarıyla – iyi derecede araştırılmış olmakla beraber Kuzey Afganistan Özbek Türkçesiyle ilgili pek fazla bir şey yapılmadığı bazı Türkologlarca dile getirilmiştir. Mesela Boeschoten Özbek Ağız bilimi araştırmaları içerisinde tamamen ihmal edilmiş olan Kuzey Afganistan ağızların da dahil edilmesiyle yapılacak Özbek Ağızları tartışmalarından çok şey kazanılabileceğini ifade etmektedir (The Turkic Languages 1998:378). Bu konudaki boşluğun doldurulmasında küçük de olsa bir katkı olabileceğini düşündüğümüz bu çalışma esas itibarıyla Seripul vilayaleti Özbekçesi esas alınarak hazırlanmış olmakla beraber, Özbek Türkçesinin Kuzey Afganistandaki diğer ağızlarını da temsil edebilecek mahiyettedir. Kaldı ki bazı madde başı kelimelerinnin işlenmesi esnasında diğer ağızlardaki şekillere de işaret edilmiştir.
Uzun yılları alan bu çalışmamızda önce ana dili Seripul Özbekçesi olan bu kitabın yazarlarından M. Asıf Yoldaş hatırlayabildiği kelimeleri fişlemekle işe başlamış, daha sonra bu fişler sürekli genişletilerek epey bir yekün tuttuğunda ise Uzbek English Dictionary (Waterson 1980) adlı eser gözden geçirilerek çalışmaya yeni kelimeler ilave edilmiştir. Sözlüğün hazırlanmasında Borovkov’un sözlüğü de (Uzbeksko-russkiy slovar’, Moskova 1959) –özellikle anlamında tereddüt edilen kelimelerin aydınlatılmasında- sık sık müracaat edilen kitaplardan biri olmuştur.
Sözlüğün sonuna yer isimleriyle erkek ve kız isimleri ilave edilmiştir.
Bu çalışma esas itibarıyla Türk Dili araştırıcıları için faydalı olabileceği düşünülerek yapılmış olmakla birlikte Özbek Türkçesini öğrenmek isteyenler için de pratik bir fayda sağlayabilir kanaatindeyiz.
Türkiye’de bu konuda yapılan ilk tecrübe olması hasebiyle sözlükte bir takım hataların bulunması muhtemeldir. Yazarlar sözlüğün daha sonraki baskılarında gözden kaçan hususların giderilmesi hususunda yapılacak yapıcı tenkitler için daha şimdiden müteşekkirdir.